‘Een nucleaire bom’ en ‘een sluipmoordenaar’. Vier jaar voor de nationalisatie etaleerde financieel directeur Ference Lamp met die woorden zijn grote zorgen over de vernietigende uitwerking van het vastgoedonderdeel Property Finance op bankverzekeraar SNS Reaal. Beleggers werd een ander beeld voorgeschoteld over Property Finance en over andere onderdelen van de organisatie. De VEB meent dat er alle reden is om te stellen dat bij SNS sprake was van wanbeleid en vroeg de rechter donderdag dat oordeel te bekrachtigen.
Nooit eerder werd een Nederlandse beursvennootschap genationaliseerd, totdat de Staat beleggers in SNS in februari 2013 onteigende.
Uit een vorig jaar verschenen onderzoek blijkt hoe slecht de onderneming werd geleid, hoe risicovolle buitenlandse avonturen werden aangegaan zonder dat de noodzakelijke expertise aanwezig was, hoe krakkemikkig de risicobeheersing en interne controle functioneerde en hoe ondermaats de informatievoorziening was aan beleggers.
Donderdag zal de VEB namens beleggers aan de Ondernemingskamer van het Hof Amsterdam toelichten waarom de geconstateerde tekortkomingen als wanbeleid moeten worden gekwalificeerd. Die kwalificatie kan dienen als opmaat naar compensatie van gedupeerde beleggers. Miljarden euro’s aan beurswaarde zijn verdampt sinds SNS Reaal in mei 2006 naar de beurs kwam. De koers van het aandeel bij de beursgang bedroeg 17 euro.
Molensteen
De ondergang van het SNS-concern werd in de zomer van 2006 ingeleid met de plotselinge aankoop van Bouwfonds Property Finance, de zakelijke vastgoedportefeuille van ABN Amro Bank. Zonder de aandeelhouders om goedkeuring te hebben verzocht, schafte SNS enkele maanden na haar beursgang voor 810 miljoen euro een haar volledig onbekende activiteit aan: commercieel vastgoed. Het werd de derde poot van het bank- en verzekeringsconcern. De aankoop werd voorafgaand door SNS slechts marginaal onderzocht en met vastgoedfinanciering, waarop Property Finance zich toelegt, had SNS Reaal nauwelijks kennis of ervaring.
Property Finance bleek de molensteen die het SNS-concern steeds verder onderuit trok. Riskante financieringen van vastgoed in het buitenland en een onverantwoorde wildgroei van de portefeuille kleurden vanaf 2007 de cijfers van SNS steeds roder.
Kern van de verwijten van de VEB is dat SNS en haar bestuurders stelselmatig het beleggend publiek onjuist, misleidend en/of te laat informeerden over de daadwerkelijke financiële positie van de onderneming. Gevolg was dat het publiek jarenlang een te positief beeld kreeg voorgeschoteld, terwijl intern werd gesproken over ‘een nucleaire bom’ die ieder moment kon afgaan. Om de onderneming op financieel gebied overeind te houden werden allerhande kunstgrepen uitgevoerd, waarvan de buitenwereld onwetend werd gehouden. De commissarissen lieten dit onder hun ogen gebeuren.
De nationalisatie van het SNS-concern op 1 februari 2013, waarbij alle aandeel- en obligatiehouders werden onteigend, was het treurige sluitstuk van ruim 6 jaar wanbeleid. Opvolgende bestuurders en commissarissen oefenden onvoldoende controle en toezicht uit op een branchevreemde activiteit.
VEB-directeur Gerben Everts: ’Ruim 9 jaar na de onteigening is nu het moment gekomen voor het eindoordeel. In onze ogen staat buiten twijfel dat sprake is geweest van wanbeleid. Die vaststelling geeft enige genoegdoening voor gedupeerde beleggers die van één op andere dag hun beleggingen volledig in rook zagen opgaan.
Bij genoegdoening passen ook aansprakelijkheidsprocedures tegen hen die jarenlang hebben geprofiteerd van het onjuiste beeld dat naar buiten toe is gegeven: SNS, haar bestuurders, commissarissen en de accountant. Het is tijd dat zij ter verantwoording kunnen worden geroepen’.
Veel tijd ging in deze procedure verloren aan de door SNS opgeworpen vraag of onteigende aandeelhouders gerechtigd zijn tot een enquêteverzoek. Aandeelhouderschap is daar een voorwaarde toe. De Hoge Raad bevestigde dat ook onteigende aandeelhouders om een enquête mogen vragen. Immers juist het vermeende wanbeleid kan de onteigening tot gevolg hebben gehad.
Bij de Hoge Raad is ook nog een schadeloosstellingsprocedure inzake SNS gaande. Deze ziet uitsluitend op de schadeloosstelling van aandeel- en obligatiehouders per datum van de onteigening, 1 februari 2013. De grote waardevermindering van het aandeel SNS heeft evenwel plaatsgevonden in de periode daaraan voorafgaand.
Update na zitting van 17-2-2022
Bijna vijf uur kregen partijen voor de Ondernemingskamer de tijd om hun inzichten aan de rechters over te brengen. Waar de VEB en andere vertegenwoordigers van gedupeerde beleggers bepleitten dat bij SNS Reaal sprake was van wanbeleid, poneerden de advocaten van SNS Reaal dat er weliswaar fouten waren gemaakt maar dat van opzet geen sprake was.
De Ondernemingskamer hoopt voor de zomer uitspraak te doen.